□•●xewnazad●•□

FACEBOOK, PÊÇÎKA HENEKIRÎ Û TIŞTÊN DIN!

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Xêz: Jean Giraud

"Ez bona te dimrim. Tu çima waha dikî, çima bersiv nadî min? Tu ew qas ji min hêrs bû yî?"

Dema şandinê îro seet 17:17 de

Dema dîtinê: 17.57

Of! Eva çima bersiv nade? Nizane qêy ez ketime çi halê? Peyama ku min şandiye jî dîtî ye. Ewqas ji min nefret dike bersiv nade? Jan ji peyamdankê derket çû serrûpelê, ciyê lêgerînê "M" nivisand bi careke li binê lêgerînê de "Melîke Çarenûs" derket, bi mişkê pêlê navê wî kir. Dîwarê Melîke yê vebû. Jan bi bîhn kişandineke kûr mişkê li ser dîwarê wî bir û anî. Pêlê nivîsa wênedankê kir. Di rûpelê de 7 heb wênedank vebû. Pêlê wênedanka "ez û cana min..." kir. Li wêneyên xwe û wê ku piştî ezmûnên dibistanê, bi çend hevalînên xwe re çûyûna seyrana parka li hember derya ya Stenbolê temaşe kir. Derya li bin nigê wan de diherikî, ewan jî di nava hestê xwe yê wek deryaya pirbûye de avjenî dikirin. Wî demê çi bê dert û bê xem bûn, çi ji van rojan bê haydar dikeniyan, wekê ku qet van rojan neqede. Dê ger bizanibûya pêşeroja wan wiha dibe, ji wî rojê destpêbikira bigiriya. Jan anha di nav jiyana xwe ya bi jana tije de avjanî dike. Jan pêlê wêneyê kir, wêneya serî vebû: Jan li ser banqak rûniştiye bi awirek şikiyayî, bi awirek têkçûyî li qamerayê dinêre, destek wî di cêva wî de ye, dibe dibê heye ku destê yara min cemidî be germ bikim. Destek wî li ser nigê wî ye, soriya pêçîka wî ya piçûk dibiriqe. Wî roja bextewar tê bîra wî.17'dê hezîranê. Ji 17 xewan, xewên bi evîn derbasbibûn. Roja deweta kekê wî bû. Melîke bi kirasê xwe yê xwedavanî li gel wî reqs dikir. Bîna perperoka li ba dibû. Melîke di dawiya dewetê de bi destê xwe yê nazenîn pêçîka wî ya piçûk hene kiribû. Tenê pêçî ka wî ya piçûk. Di wêneyê de Melîke li paş rawestiya ye û herdû destên xwe li sitû yê wî gerandiye, serê xwe nêzikê serê Jan kirî ye. Bi awirek pirsiyar li qamera yê dinêre, dibe ku van rojan hesap dike. Pirpirokek jî di wêneyê de heye, li devû dorê serê Melîke yê reqs dike, wek derwêşek ketibe cezbê, bi reş qîtraniya çavê wî re şadibe. Di paşdîtina wêneyê de bi mizgevtên xwe yê bilind nîvgirava Emînonû dixuyê li alî rastê jî hûrgiravên di nav derya ya Maramara yê de xûya dibin. Li ser banka ciyê Jan pişta xwe dayê tenê nivîsa ŞAREDARÎYA BEY tê xwandin. Jan naxwaze wêneyê biguherîne naxwaze bi rastiya tinebûna Melîke yê re rû bi rû bimîne, wisa jê re tê ku wêneyê negre ewê Melîke herû her li balê be...

"-Tu çi dikî, ka te çay dem bikira?"

"-Qet li nûçeyan dinêrim wisa noqî înternetê bûm min ji bîrve kir." Jan bi hatina Serhed a hindir ve wêneyê girt û ji ku nedixwast kes rewşa wî hînbe ji hesabê xwe yê Facebookê derket. Bi awayeke giran ber bi mitbaxê ve meşiya, bi sê şûşê çay li ser tepsîkî vegeriya, tepsiyê danî qeraxê masa ser wî ji kaxiz û pirtûkan gemirî. Hesen jî ji derva ket hindir silav li wan kir. Ji ber Hesen birçî bû û ji ber di vî seeta dereng de tişt tinebû bi mal hazirî taştê amade kirin. Herdû hevalên wî firq kirin ku Jan xemgîne jê xwastin ku stranek veke. Jan ji compîtirê helbestek vekir, helbestek pesindayîna xoşewîstê:

"Ew çi dêm e, ew çi rû ne, ew çi zulfe, ew çi xal?

Ew çi gulbaxê gula ne, ew çi husn e bê mîsal?"... Hersê heta derengiya şevê axivîn...

Jan dema hesabê xwe yê Facebookê vekir peyamek hatibû . Bi kelecanî mişkê ber peyamdankê ve bir. Dizanibû Melîke peyam avêti ye. Li dema hatina peyamê nêrî 21.07. Jan ji ber xwe de got " Errik em jî êpê axivîne. Hema hema bûye 4 seet. " Bi tirs, bi bêdilî peyamê vekir.

"Dev ji min berde ez êdî hew dixwazim te bibînim"

Dema şandinê îro seet 18:07 Dema dîtinê:21.17

Jan nizanibû çi bike. Dilê wî bi jan kir gupegup. Wek ku bi sîleh li hember kujerê bavê xwe be, lê nikaribe pêlê tetikê bike. Bû berateyek ku hê nehatî binax kirin, lê mişk û marên gorê li ser laşê wî digeriyan. Diranên xwe yê bitecrûbe di canê wî de diçikandin. Xweydan ji eniya wî berjêr bû, ji sermaya laşê wê di nîvê rêde qerisî. Jan xwe li hember roniya kompîtirê wek şevşevokek şevê hîs kir. Kor. Xwast ji ronahiyê bireve, xwe berde reşiya tinebûna Melîke yê. Ronahiya kompîtirê bi xweliya cixarê re rijiya xwelîdanka ber destê wî yê rastê. Di dêlma dûmana cixarê de tarîtî û tinebûna Melîke yê kişand nava hinavê xwe yê ji tinebûna Melîke yê jan dida. Fikirî, keçikê ev qas jê nefret dikir. Gotinên wî ew qas ne giran bûn. Mirovek çawa dikare bi kasek ew qas tişt pêre perve kiribe, ji sedemek piçûk wî ji jiyana xwe derxe. Bi destek ricifî çû serrûpelê li ciyê lêgerînê dîsa "M" nivisand. Navê Melîke derket. Pêlê kir. Sikinî. Li dîwarê wî nihêrî. Awirê xwe berda ser nivîsa wênedankê. Xwest xwe bispêre nîşaneyên demên xweş, wêneyan. Pêlê wênedankê kir. Dîsa berê xwe da wênedanka "ez û cana min..." Pêlê kir, nivîsek derket hember wî: "Bala xwe bidê! Ev rûpela dixwazî nayê nîşandayîn dibe ku xirabe be an jî destûra dîtina te tunebe!" Ev çibû hemû vêneyên me jê biriye. Jan ji wênedankê paşve derket, hat dîwara Melîke yê. Ew çiye li ser dîwarê Melîke yê "Ger tu Melîke yê nas dikî daxwaza hevaltiyê bişîne" dinivisîne. Nexwe min ji hevaltiyê jî dexistiye. Bi carekî li pêçîka xwe ya piçûk ku, Melîke yê bi destê xwe yê nazenîn hene kiribû nihêrî. Na ne sorbû, tenê serê neynûkê de sorîkî piçûk mabû. Ku wî jî bi makîna neynûkan jê bikira ew jî nemaya.

Havîn / 2012

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

Mirinek zû, helbestên giranbûha; Serda Selahaddînê Gimgimî

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Dibe ku ji bo helbestvanek tişta herî bedbext wendabûna helbestê wî/wê be lê nedîtina belavbûna helbestê xwe bo helbestvanek, çiqas cîhê xemgîniyê ye? Ku meriv bi hûrgulî li dîroka kurdan dinêre bi dehan mînakên waha hene. Hin helbestvan ji tirsa dagirkeran ya bi xwe helbestên xwe şewitandine yan jî avêtine behrên bê binî. Yên bi şans dane ba hin kesan. Ew jî bi piranî wenda bûne ya piştî mirina wan hatine belavkirin yan jî hê jî nehatine belavkirin.

Serda Selaheddînê Gimgimî jî ji wan kesan yek e ku helbestên giran buha nivisî ye lê hê nehatî çapkirin. Dê di dimek kin de Dîwana wî ya bi navê Derdê Welat were çapkirin. Ji ber ku Serda Selaheddîn di temenek civan de ji vê dinyayê koç kire zêde agahî li ber destê mereqdaran wî tune. Birayê Serda Selaheddîn ku pêşgotinek ji dîwana wî hê nehatî çapkirin re nivisiye de dibê ku: “Diya min digot; di erdehecê de (erdeheca Gimgimê ya di sala 1946’an) Selaheddîn sala xwe tije kiribû û êdî hêdî hêdî birêve diçû.” Li gor van gotinên diya Serda Selaheddîn em pê derdixin ku di hundirê sala 1945’an de hatiye dinê. Cîhê hatiye dinê navê xwe daye paşnava Serda Selaheddîn. Li gor nasnama fermî navê Serda Selaheddîn wek Selahttin Gümgüm tê nivisinadin. Lê di helbestê xwe de tu car vê navê bikar neanî ye, bi piranî mahlasa Serda, Serda Selehaddîn helbestên xwe nivisîye.

Hişek zelal, perwerdeyek qewîn

Serda Selaheddîn hetanî heft saliya xwe li Gimgimê li nik malbata xwe dimîne. Hetanî heft saliya xwe ligel bavê xwe perwerdeya Quranê dibîne û li wir xitim dike. Li gor vegotinên birayê wî piştî ku heft saliya xwe dibore bavê wî biryar dide ku wî bişîne medreseyan. Di vê biryara wî de firsend nedîtina pê re mijûlbûnê û xwasteka ku kurê wî perwerdeyek baş bibîne heye. Bi vê niyetê Serda Selaheddîn cara pêşî berê xwe dide medreseya Mala Mele Mehmûd ya li gundê Xandilis’ê (Karaköy) Li vê derê qasê salek dimîne. Piştî ku bavê Serda Selaheddîn pê dihese kurê wî ji alî xizmên wî ve di karên din de tê xebitandin wî paşve tîne û dişîne hêla Kop û Milazgirê. Li van navçeyan melayên ku di dema xwe de bi bandor bûn hebûn wek; Seydayê Mele Sadiq, Mele Îbrahîmê Exdadê, Mele Zekiyê Îmadî... Serda Selaheddîn piştî perwerdeya gundê Xandilisê hetanî dawiyê li medresa Seydayê Mele Sadiq dimîne û li wir perwerde dibîne. Li gor ku em di lêkolînên hêja yê Nedîm Dît ya bi navê “Tehlîlên Stran û Helbestan 1” hîndibin Serda Selaheddîn di dibistanên fermî yê dewletê de perwerde nedîtî ye lê dû re ji derve de destûrnameya dibistana sereteyî û ya navîn bi dest xistiye.

Nameya wî ya di Rojnameya Dicle Fıratê de

Piştî ku serhildana Dêrsimê jî hat tepisandin bakûr ket nav bêdengiyek mezin. Di vê bêdengiyê de rojnameya Dicle Fıratêdi 1’ê Kewçêra 1962’an de derket. Rojneme heyşt hejmar derdikeve û bi desteserkirina xwedî û edîtorê wî, Edîp Karahan tê girtin. Tiştê vê rojnameyê û Serda Selaheddîn digîne hev nameyek e. Di hejmara 6’an ya rojnameyê de ku di 6 Adara 1962’an de derdikeve nameyek tirkî bi navê “Selâhattin Gümgüm” belav dibe. Serda Selaheddîn di nameyê de dibê ku: “ Ji bo Mûdiriyeta Berpirsiyar ya Rojnameya Dîcle û Firatê; Rojnemeya we ku em dizanin bi kedek mezin derdikeve, em bi eleqeyek mezin dixwînim. Ji bo vê keda we spasî û mineta xwe ji we re pêşkeş dikim. Li gel rêz û silavan. Selâhattin Gümgüm/ Varto.”

Ji vî nameya Serda Selaheddîn em pê derdixin ku di dema xwe de bi siyaset û netewperweriya kurd re têkildar bûye, ji xwe di pêşgotina dîwana Serda Selaheddîn ya tê amadekirin de birayê wî dibê ku:“Pisxaltiyê min Mele Meheme (Mehmet Özkan) ji min re vana got; Ez bi mirina pisxaltiyê xwe Selahaddîn gelek dem şûn de li Ruhayê di civînek de hînbûm. Wan deman telefot tunebûn, me nikaribû zû têkilî dayniya. Bavê min bo ku ez neqehirim derbarê mirina pisxaltiyê min de agahî nedabû min. Min li Ruhayê meletî dikir. Civînê de serokê TKDP (Partiya Demokrat ya Kurdistan Tirkiyeyê) Seîd Elçî got ku; Gimgim par felaketek pir mezin jiya, di erdehecê de 3.000 can wendakir lê felaketa îsal jiya ji felaketa erdeheca par pirtir bû. Lewra Selaheddînê Gimgimî çendek berê jiyana xwe ji dest da. Ezji serxweşiya malbata wî têm. Bila serê we û yê hemî welatê me xweş be...”Serda Selaheddîn di salên xwe yê dawî de vedigere Gimgimê hevaltiyek bi kurê Xalid Begê Cibrî, Mehmud Beg re datîne, dema xwe bi piranî bi wî re derbas dike.

Naveroka helbestên Serda

Helbestên Serde Selahaddîn bi wezna beyta hatî nivisandin û li gor Arûzê hatî rêzkirin. Di helbestên wî de bi rehetî bandora Melayê Cizîrî û Ahmedê Xanê xwuya dibe, helbestên heyî yê ku min xwendî bi piranî ji hêla mijar û nêzikbûna mijarê de dişibe van herdû helbestvanan. Ji xwe ji hin heval û dostên xwe re gotiye ku; “Ez ê Melayê Cizîrê di warê helbestê de derbas bikim.” Mijara helbestan; heskirina welat, xweşiya yarê, daxwaza azadiyê, qehrementiya gelê kud û lehengên kurd û hwd e...

Serda Selahaddînê Gimgimî û
kurê Xelîlê Cibrî Mehmûd Cibrî

Emrê ciwan, salên dawî...

Piştî ku Serda Selaheddînê perwerdeya xwe ya medreseyan diqedîne du salan li Stenbolê dersên erebî dide. Di 19 saliya xwe de nexweşiya kêmasiya gurçikan derdikeve holê. Qasê du mehan li nexweşxana Hasekî ya Stenbolê dimîne û ji wir derbasê gundê Avrêzê dibe û demek kin li wir melatiya gund dike. Dû re li Gimgimê katiptiya Miftîtiyê dike. Piştî wî li Erziromê di nexweşxanê de tedawî dibîne û hê di 22 saliya xwe de di 31’ê Tîrmeha 1967’an jiyana xwe ji dest dide. Li Gimgimê tê binaxkirin.

Ku Serda Selaheddîn jiyana xwe ji dest dide lênûska helbestên wî dikeve destê xalê wî Şêx Elbaqî. Pismamek xalê wî beriya 12’ê Îlonê van helbestan dinivîse û li ba xwe vedişêre. Piştî ku birayên wî pê dihesin ku helbestên wî weşartîne hewl didin ku wan wek pirtûk çap bikin. Ji tîpên erebî diguhezin tîpên latînî û dîwan niha amadeye û di demek kin de dê were çapkirin.

Serde Selahaddîn ji xalê xwe re dibê ku: “Van helbestên min, bi piranî wek hevîr in. Ez hê gelek li ser vana bixebitim.” Mixabin nexweşî derfet nadê ku van hevîr-helbesta bistirê û di tenûrê de bipêje û pêşkeşê gelê xwe bike lê her çiqas derfetên xebitandina li ser helbestan nedîbe jî ji helbestên wî temek bi cêj difûre.

CEJN

Siba cejnê li dergâhê me yar nîne nizam bo çi/Gelek keyf û gelek şahî, me par nîne nizam bo çi

Dixwest karê me zewq û ken, sema û reqs û govend ba/Dixwest em jî biban rewşen, me axîn e nizam bo çi

Dibînim xelq dikin şâhî, dikin cejnê bi hev pîroz/Dikin zewqê li her cahî, me dil kîn e nizam bo çi

Me dil wek kozikê ârê, di şew'te mislê tendûrê/Di şûna gul di dest xarê, me her şîn e nizam bo çi

Hemî dunya hemî âlem, bi kêyf û îşwe nin vêkra/Ne cejnêm hem ne sersalêm, me tişt nîne nizam bo çi

Tu wek tîrek ji agir bû, dilê Serda xisar çêbû/Dijê me tim li me pir bû, me nedîne nizam bo çi

Dignûg (Milazgir), 20.02.1965
Hin helbestên Serda Selahaddînê Gimgimî ji vir dikare bê xwedin:

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

Kevnebirînên li Giyanan hatî nexşandin

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Di rûpela pêşî ya Nexşên Li Giyan de gotina Xelacê Mansûr “Cehenem ew der e ku em lê ne û tu kesek bi êş û şewata me nabîse.” heye. Bi rastî jî ku kes tunebe meriv xemê xwe, azara xwe jê re bibêje ew derdek e, ku li devdora meriv kesên ji meriv bi dertir tijebe ew jî derdek li ser derdaye. Ku em li encama şerên li Kurdistanê binêrin li piş xwe bi hezaran wendayî ya hiştiye ku hêjî kes nizane ew li ku ne. Sêyîneya dawî ya Dilawer Zeraq Nexşên Li Giyan li ser van wendayiyan e. Zeraq di sêyîneya yekem de behsa kesê ku hevserê xwe wenda kirine dike, di sêyîneya duyem de jî li ser kesên hezkiriyên xwe wenda kiriye disekine. Di sêyîneya dawî Nexşên Li Giyan de jî dorê tîne ser dayîkên ku zarokê xwe wenda kirine. Di romanê de kombûna dayîkên zarokê xwe wenda kirine, dişibe li hev civîna “Dayîkên Şemiyê.” Kul û derdên wan yê wendabûna hestiyê zarokên wan bi xewnên ku merivên derasayî ji wan re dibêje tê dîtin û dilê wan tê rehetkirin.

Roman ji 12 beşan ku ji ser navê wan diyar dibe ku di naveroka wan de çi heye, pêk tê. Di serî de behsa hin zarokan tê kirin ku di dawiya “yarî”yên xwe de an birîndar dibin an jî tên ber mirinê. Di navbra wan beşan de pêwendî bi peyvên hevbar tê bi dest xistin ku ev meriv qanih dike, temek romanê dide meriv. Wan beşan bi tena serê xwe wek çîrok jî dikare bê xwandik, ev jî paşxana nivîskar ya çêrîknûsiyê derdixe holê ku ev jî di romanê de bi xwe re gelek kêmasiyîn bingehîn tîne. Yek ji wan ew e ku afirandina qarakterên xwedî kesayet di romanê de kême. Dîmenek ji lîstokên zaroktiya lehengan tên dayîn û bi qûtbûyînek ku hay me jê nabe di wî navberê de çi dibe me derbasê dîmena şerwaniya van lehengan, dema mirina wan dike. Ji ber vê qûtbûnê û kêm behskirina lehengan em zêde nikarin bikevin nav giyanê lehenqan, em nikarin bi wan re bibin yek. Ji ber ku teybetiyên ber bi çav yên van lehengan nay gotin an jî bi xwandevan nayê hîskirin di hiş de namîne. Leheng ji nebûna teybetiyên wan yên kesane nikarin ji “kesbûnê” xilasbin xwe bigihînin “qarakterbûnê.” Di romanê de bo çêkirina qarakteran helbet hewcetî ne tenê bi kêmdîtina teybetiyên qarekteran heye lê ku meriv wek mînak bide şervanê bi devoka Colemêrgê diaxive qarakterê herî di bîr de dimîne ye.

Di romanê de lezkirinek ber bi çav xweya dibe. Lehengên ku hê zarokin bi lîstokên ku di dawiya wî de birîndarî heye dileyzin û derbasê xortaniya ku piştê wî tune ye dibin. Menîca ku ji bo derketina derve bi zorê ji dayîka xwe destûr digre, piştê xeydandina ji hevalê xwe ber bi çemê ava baharê har bûye de dimeşe û dişqite nav avê. Hevala wî Seyran wî xilas dike. Menîceya ku dibe Arya. Piştê kemînekî li çiyayê Feraşînê bo derbasbûna ji çemê Hêzîlê ku bi ava berfa baharê hêz û qewet girtiye dimeşin. Dema av Rewşenê bi xwe re dibe bi çûn hatinên xwe yê zaroktiyê Arya dikeve rola Seyrana ku wê di zaroktiyê de xilas kiriye. Di beşa “Yarî” û “Hevalyariyê” de rastê çend lehengên zarok tênê. Bedo û Şîro di xirbeyek de rastê kuçkê xwe Qero tênê û hewl didin ku nigê wî yê pelixiye baş bikin. Di berdewama çîrokê de Bedoyê berber ku dikana xwe bigre Şîro jê daxwaz dike ku rûyê wî kur bike lê Bedo naxwaze. Di vê beşê de panaromayek piçûk ji Farqînê tê dayîn. Wan salên ku meriva di nav kolanê de dihatin kuştin. Şîro jî ji wan kesên ku nava rojê meriv dikujin. Ku Bedo ber bi mala xwe diçe Şîro jî dide dû û bi dereng vekirina deriyê malê Şîro wî dikuje. Di berdewama vê çîrokê de Xeloyê ku pi qerpîtê dikir kor bûya bi “kevnebirîna” xwe, “digîje zaroyê me.” û dibe Xelat. Di kemîneke de hevalên xwe winda dike û ew jî birîndar dibe. Xwe di şikeftekî de vedişêre.

Di hemû beşa de tişta herî girîng ew e ku nirxdayînek li axê heye. Ji xwe di bîra hevpar ya gelên rojhilatî de ax wek dayîk tê dîtin. Di paşxana bîra kurdan de jî ev tişt ber bi çav e. Ax dayîke ji ber ber xwe dide. Hinek dişibe jinan jî ax tu çendî bidiyê bi heman rêjeyê li te vedigerîne, xwedîtî li te dike. Tu çiqas jê hezbikî ew qas te hembêz dike. Piştê ku Xelat di şikefta xwe tê de veşartiye de tê girtin, wî bi balafirê bi hewa dixin û berdidin ser axê, berdidin nava axadayîkê. Di beşa din de jî ku ku av gerîlayê jin di nava xwe de dibe, fam dike ku “ keçik ne para wê ye; jê paktir û zelaltir e; û para axê ye, loma wê ji nava xwe dike der.” û “berê xwe dide axa ku gazî wê dike.” Agirê di giyanan de jî pêketî ne bi avê bi werdana axê ancax tê temirandin.

Dilawer Zeraq

Di nameyên dawiya pirtûkê de rexneyên li pergela mêraniyê ber bi çav dibin. Tişta balkêş ew e ku sedemên tevlêbûna “zaroyên me” wek “rûxandina pergela hezar salan” tê dîtin û armanca wan wekê “simbêlê kur kirinê.” tê dayîn. Hemû referansên tên dayîn derdikeve tekoşîna rûxandina serdestiya pergela mêrantiyê. Meriv vê ya dikare bi siyaseta rojane ya civaka kurde ve girê bide.

Serencama zarokan ji dayîkan re bi rêya xewnan tê gotin. Dayîkên wan bi awayeke digîjin hev û li malek kom dibin û behsa xewnê xwe dikin. Di xewnê van dayîkan de em hay li dawiya “zarokan” dibin. Van xewnan de qodên mîtolojîk tên pêçandin. Şervana jin ku sê cara ji hêla darvanek ve li deştê tê bin ax kirin, bi awayek der asayî cardin derdikeve ji cihê hatî bin ax kirin. Di dawiyê de cihê ku dixwaze lê be, li qûnrata ciyayeke digihîje aramiya ku dixwaze.

Wekê encam; nivîskar çîrokên ku bi bûyerên neyînî, birîndarî û kuştinî dawî dike, di nameyên dawî de dilê xwandewanan xweş dike ku lehengên berdêl dane dil rehetin. Her çendî jiyanek wan a bi lez hebejî gihiştine aramiyê û xwendevano tu jî xem neke!

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

KES ÊDÎ BENDEWAR NEMÎNE LAS ÇÛ MİRİNÊ!

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

“Vegeriyam da ku kûçikên welatê min bi ser min de bireyin.

Da ku kûçikên welatê min zenda lingê min bigirin.”

Gulên Şoran yekem romana Eta Nehayî ye. Roman di navbera salên 1993 û 1995 hatî nivisandin. Roman bingeha xwe ji stranak gelêrî, ji “ Las û Xezal” digre. Roman bi vegera Las a piştî 15 sala dest pê dike. Ev heman deme de salvegere mirina wî ye. Di serî de tu agahî derbarê jiyana wî ya pêşîn de nayê dayîn, paşê bi paşveçûyînan bûyerên qewimîne tê gotin. Bi saya van paşveçûyînan vegotin zindî dimîne û nivîskar xwandevanan dikşîne nav bûyeran, lê ev di hin ciya de pirsgirêka girêdana bûyera derdixe holê. Las sê roj beriya ku artêşa Ûris bajarê Banê dagir bike tê dinê û ji ber Ûris bajêr dişewitînin koç dikin, di vî koçê de rastê gelek zor û zehmetiyan tên. Dema artêşa Ûris ji bajêr vedikişe, vedigerin û jiyana xwe ya rojane berdewam dikin. Bi hilweşîna dewleta Îranê re xebatên damezirandina Komara Kurdistanê dest pê dike. Las di pêvajoya damezirandina komarê de cih digre. Bi hilweşîna komarê re Las direve Iraqê û 15 sal di zindana Silêmaniyê de dimîne. Piştî hilweşîna Komarê tu xeber ji Las nayê girtin. Wî wek mirî dihesibînin, ji ber ku “Baweriya xelqê bi mirinê ji baweriya wan ji jiyînê, zêdetir e.” Pişte çûyîna Las kurê wî Yadgar tê dinê. Xanzad û Ferxe bi hev re dizewicin û Diya Gulê wan ji mal diqewirîne. Keçek wan bi navê Hêro dibe. Yadgar dawiyê bi vegera bavê xwe dihese û bê biryare ku bavê xwe bibine an nebine. Las pişte 7 rojan fam dike ku êdî nikare li wir bijî biryar dide ku “here mirinê.” Pişte çûyîna Las 3 roj şûnde Yadgar ku li bavê xwe digeriya li gundeki rastê tabûtê bavê xwe tê.

Nahayî di kesayeta Las de pêvajoya afirandina netewperweriya kurd li Kurdistana Îranê û tramvaya hilweşîna Komara Kurdistanê vedibêje. Pişte bayê netewperweriyê, dewletan xwastin civakek homojen biafirînin. Cûdatî û teybetiyên kêmjimaran ji xwe re wek asteng dîtin û xwastin van teybetiyên gele din di nava xwe de bihelînin. Dema Las diçe dibistanê li ser derî nivîsa “farisî biaxivin” dibine, dema vedigere malê ji malbata xwe daxwaz dike ku farisî biaxivin. Bûyera herî Las xemgîn dike û fikrên netewî pêre şîn dike jêkirina navrana zilamek kurd bû. Ji ber ku zilamek şalvarê kurdî li xwe kiriye di nav bajêr de bi desten hêzê dewletê navrana şalvarê wî tê jêkirin, ev di nava civaka kurd de piçûkxistinek mezin e. Piştî van bûyeran Las di xewa xwe de jî fermandarek bi simêl ku jê re ferman dike farisî biaxive dibine. Li hember van astengiyan reaksiyona gele din, li dijî vana derketine û di binî de xwedî li van teybetiyan derketine. Las herî pir dixwaze dibistanê xilas bike da ku cilên kurdî li xwe bike. Di romanê de rêça li hember netewperestiya dewletê afirandina netewperwerîkî kurd jî tê dîtin.

Nahayî karakterên di romanê de pirî caran wek metefor bi kar tîne. Dara tûyê ya di hewşa mala Wuso Axa de, Haşim Ahmedzade di berhema xwe ya “Netew û Roman” de wek “jiyanê” dibine. Ne diyare ku darê kî daniye, dema artêşa Ûris bajarê Banê dişewitîne dar jî tê şewitandin dûre bi deste Apê Nayer tê çandin, cara dûyemîn ku bajar tê şewitandin dar jî dişewite. Di dawiya dawî de Diya Gulê ji Yadgar –ku ew bi xwe nifşê nû ye—dixwaze cardin darê şîn bike. Her çendî Ahmedzade dara tûyê wek jiyanê bi nav kiribe jî meriv bi awayekî meteforîk wek Kurdistanê bibîne baştir dibe. Her çiqas Kurdistan hatibe kavilkirin û şewitandin jî li hêvya nifşê nû ye –ku ew bi xwe Yadgar e—ku cardin weke şitlek nû were şînkirin. Metefora herî diyar di kesayeta Hîwa de hêviyên Las e. Ku Las tevlî refên komarê deye birayê wî dibe, ew ji malbata xwe dixwaze navê wî daynin Hîwa ku “hêviyên wî pê mezin bibe.” Lê piştî 15 salan ku têkçûyî û hêvî şikestî vedigere malê Hîwa jê re pîs û nexweş dixwûyê. Di heman berhema xwe de Ahmedzade Apê Nayer jî wek qederê bi nav dike.

Di pirtûkê de mijarek balkêş jî jin in. Her çiqas Nahayî di hin ciha de ramanên femînîzmê bi kar anîbe jî meriv nikare beje ku ev di hemû romanê de belav bûye. Dema Las û Xanzad li malin û dibihîzin destdirîjî li hin jina hatî kirin, Xanzad dibêje ku “Kiryar ku dagirkirin û talankirina bi kotekî bû? Biker ku dagirker û talanker herdem mêr bû? Yên talankirî, jinek bê deshilat û bê guneh.” Dûre difikirî ku Las ji ber mêr e ji xwe diqehirî? Van fikrên Xanzadê fikrên femînîzma herî nûjen e. Lê di heman rûpelê de Las di mijara destdirêjkirinê de, ji jinê pirtir ji bo “xweyî yê jinê” xemgîn dibe.

Belê Las cardin çû lê ne ji bo “tasek avê bîne da ku agirê welatê xwe pê vemirîne” bo “biçe bimire.” Bi awayekî têkçûyî, bi awayekî qidûm şikestî çû ku kes êdî bendewarê wî nemine.

Ev nivîs di 8. hejmara kovara İzafi de hatibû weşandin.

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

EV HELBEST

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

BERIYA SERÎHILDANA NETEWÎ YA 1925'AN AMADEHIYÊ KOMÎTEYA AZADIYÊ

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Ger meriv bûyerek dîrokî bikole, dixwaze lêkolînvan be anjî kesek ji rêzê be jî, pir hindik di bin bandora rewşa siyasî ya roja xwe, cihê di civakê de digre û di bin kesayeta xwe de dimîne. Ji bo van bandorên neyînî dide lêkolînê herî mînîmîze bê kirin, divê xwe ji nirxê civaka xwe xilas bike. Her çendî di bûyerek dîrokî de li ser "rastiyek" li hev kirin ne pêkanbe jî, bûyer li gorê metodolojiya dîrokê bê nirxandin û xwe gihandina rastiyê armanc be, bûyer baştir bê fêmkirin. Em nikarin gorê "zanîna xweza" yê nêzê dîrokê bibin, ji ber ku bûyerek dîrokî tu car dûbare nabe, bi heman awayê naqewime. bûyera dîrokî di hindirê xwe de xwemal e. Ji xwe metodolojî ya dîrokê nêrîna pozîtîvîst ku bi awayeke domdar dinêre red dike û divê hewceye ku meriv li bûyerek dîrokî di rêbaza wî a xweser de binirxîne, dipejirîne. Meriv ji viya re dika re bêje "nîrîna dîrokî."

Di bûyerek dîrokî de, "navkirin " pir hindik derbarê bûyerê de agahî dide meriv.Mînak ku yek behsa "şerê birakûjî" yê bike ku derbarê bûyerê de agahî yê wî tunebe jî pir hindik fêm bike ku şerek di nav biraya de bûye, anjî ku yek bibêje "şoreşa îslamî ya îranê" meriv fam dike ku şoreşek îslamî ye, kesên îslamî li îranê bûne serdest. Li serîhildana 1925'an jî dikare bi vî çavê bê nêrîn. Li serîhildanê navkirina "Serîhildana Şêx Seîd" pir tiştan berewajî dike, pir tiştan vedişêre û pir tiştan radixe ber çav. Ji ber ku ev nav ji alî serdestan anjî serkeftiyan hatî dayîn. Ji xwe pirî bûyerên dîrokî de, navkirina bûyerê dibe para serdestan. Ev di teybetiya kurdan de du qat zêdetir e. Ji ber ku tu sazîkî dewletî ku dîroka xwe bide fêrkirin tune û pirî kurd di dezgeyê dewleta tirk de dîrokê hîn dibin.

Mehmet Bayrak di pirtûka xwe ya bi navê Pirsgirêka kurd û çareseriya demokratîk de dibê ku: " Bi rastî win qet fikirîn? Çima nêrîna fermî, ji serîhildana Koçgirî re nebê je serîhildana Alîşêr anjî tevgera Dêrsimê re nabêje tevgera Seyît Riza, ji serîhildana netewî a 1925 'an re dibê serîhildana Şêx Seîd?" Meriv bi hûrgulî bifikire bi rehetî armanca serdestan fêm dike. Ji xwe dema serîhildan didomiya, di 30'ê Nisan'a 1925'an de Seroktiya Sererkanê Giştî ji desteya wezaretê ra hişyariyek şand û xwast ku serîhildan di çapameniya hindir û derve de wek tevgerek oldar, korbawer û paşverû bê nîşandayîn, ji ber ku wek serîhildanek netewî bê nîşandayîn ji berjewendiyên dewletê re çep e. Li ser vî hişyariyê desteya wezaretê di civîna xwe 3'ê Gulana 1925'an de, li gor daxwaza Seroktiya Sererkanê giştî biryar girt û wezareta derve erkdar kir. Armanca van biryar girtina ew bû ku bo serîhildanê pêşî li alîkariya dewletên ewrûpayê bigrin. Lê di heman demê de di hindir de jî bo pêşiya oldarên tirk bigrin tevgerê wek serîhildanek netewî dan xûyakirin. bi kurtasî ku meriv bixwaze serîhildana 1925'an fam bike divê pêşî ji "navê serîhildanê" dest pê bike!

Vekê ku tê zanîn tu serîhildanek bê amadehî nayê kirin. Serîhildana 1925'an jî bi vî awayê ye. Beriya ku serîhildan dest pê bike xebatên cûrbicûr hat kirin. Van xebatan Komîteya Azadiya Kurdistanê ango bi navê xwe yê tê zanîn Azadî kir. Çawa ku rêxistina Xoybûnê (xwebûn) nebûya serîhildana Agirî yê nedibû bi heman awayê ku rêxistina Azadiyê nebûya serîhildana 1925'an nedibû. Ger bibûya jî meriv dikar bibêje bi heman awayê nedibû. Ji bo ku serîhildana 1925'an baş bê famkirin dibê xebatên beriya serîhildanê bê zanîn.

Martin Van Bruinessen derbarê Azadiyê de:"Li tirkiyê rêxistina azadî di 1923'an de hat demizirandin. vî rêxistinê li gor rêxistinên din cûda bû. pirî endemê rêxistinê leşkerên pisporbûn. Navenda wî wek rêxistinê din ne li Stenbolê li Erziromê bû." dibê.

Robert Olson pirtûka xwe ya bi navê, Çevkaniyên netewperweriya kurd û serîhildana Şêx Seîd de dibê:"Azadî ne li bajarek beyanî ne Stenbolê di 1921'an de li Erziromê dest bi xebatê xwe kir." Olson di heman pirtûka xwe de rêxistina Azadî yê yekem rêxistina kurd a netewperest dibîne.

Garo Sasuni bo demizarindina Azadiyê wiha dibê:" Ku kurd fam kirin xetereya tirk berê xwe daye wan di teşrîna 1920'an de di bin serokatiya Xelîlê Cibrî, mebûsê Bilîsê Yusuf Ziza, Kemal Fevzî û Şêx Seîd de rêxistinek demizirandin. Ev rêxistin di navbera netewe kurd de kok berda û di nav çend mehan de hemû kurdistanê bi şaxê xwe pêça." Wekê ku di vî nivîsa Sasonî jî tê famkirin rêxistina Azadî kesin ne diyarbe jî bi texmînî di navbera 1920-1921'an de hatî demizirandin. Lê rêxistin piştî salên 1923 ango piştê demizirandina komara tirkiyê xebatên xwe yê cidî dest pê kir.

Xebatên Azadiyê bi dizî bû. Li piranî bajarê bakûrê kurdistanê şaxê xwe vekiribû û bi navgîniya van şaxan dixebitî. Endemê şaxa Diyarbekirê Zinar Silopi di pirtûka xwe ya bi navê Doza Kurdistan'e de diyar dike ku navenda Azadiyê li Erziromê bûye. Rêxistin bi telgirafên şîfreyî pêwendî şaxan re datanî. Her çiqas rêxistin bi dizî bû jî, dûre derket holê ku hay dewleta tirk ji xebat û tevgerên Azadiyê hebûye

Di vî pêvajoyê de xala herî girîng serîhildana Beytûlşebabê ye ku di şeva 3-4'ê êlûna 1924'an de bûye. serîhildana Beytûlşebabê derbarê Azadiyê de agahiyên girîng dide me. Di serî de diyar dibe ku Azadi serîhildanek pilan kiriye her çiqas bê gotun ku şaş famkirina telgirafê serhildan dest pê kiri ye jî ev nay vî wateyê ku serihildan nehatî plankirin. Ya duyemîn wekê ku Bruinessen jî dibêje rêxistin di nav leşkeran de bi rixistinî bibû ji ber ku serîhildana Beytûlşebabê bi tevahiya peyayê alaya 18. ku girêdayê liqa 18. parartêşa 7. bû bi tevê çekên xwe yê giran û sivik serî rakirin, lê piştê ku serîhildan têkçû derbasê Iraqê bûn ku di bin mêtîngeriya îngîlistanê de bû.

Piştê vî raperînê dewlwta tirk a kemalîst fêm kir ku tevgerek bi rêxistin li hember wî ye. Ji ber wî xebatê xwe cidîtir kir. Bi hezaran leşker kişande navbera "sînorê" Iraq û tirkiyê him bi vî peyamek da îngîlistanê - ku di wî navberê de doza Musilê berdewam dikir- him jî zordestiya xwe li ser gelê kurd ê botanê zêdetir kir. Ev jî bû sedem ku gelê Botanê di serîhildana 1925'an de nikaribin piştgirî bidin serîhildêrên kurd. Bê vî ya jî bi lez dest bi girtina qadroyê Azadiyê kirin di encama van tevgerê wan de Yusuf Ziya paşa hat desteserkirin. Ji wir jî lêpirsîn dirêjê serokê Azadiyê Mîralayî Xelîlê Cibrî bû. Ji ber van girtinan tevger bê serî ma û hêzên kurd ketin nav panîkê.Dewleta tirk piştî qanih bû ku serîhildan dest pê bike hewl da ku serîhildanê pêşve bixe. Ji ber ku hêzên kurd roj bi roj li kurdistanê firehtir dibûn. Serokê Azadiyê Xelîlê Cibrî -ku di girtîgeha Bilîsê de bû- bo van planên dewletê pûç derxe ji Şêx Seîd re bi dizî peyam şand ku "ecele nekin û xebatên xwe leztir bikin." Piştî Şêx Seîd serkêşiyê girt destê xwe provakasyonek dewleta kemalîs jî kuştina birayê Şêx Seîd Şex Bahaddîn bû. Hê ku serîhildan dest pê nekiribû Şex Bahaddîn li Xinûsê tê kuştin dewlet bi vî armanç dikir ku serîhildan zû dest pê bike.

Di nav van xireciran de bi provakasyonek dewleta tirk di dîroka 8 sibata 1925 de serîhildana netewî ya 1925'an de bi serleşkeriya Şêx Seîd dest pê kir.

Çavkanî:

Mehmet Bayrak Kürt Sorunu ve Demokratik Çözüm Özge Yayınları
Martin van Bruinessen, Ağa, Seyh ve Devlet. Kürdistan’ın Sosyal ve Politik Örgütlenmesi Özge yayınları
Robert Olson, Kürt Milliyetçiliginin Kaynakları ve Seyh Said isyanı, Özge Yayınları
Garo Sasuni, Kürt Ulusal Hareketleri ve Ermeni-Kürt iliskileri, Orfeus Yayınevi

Ev nivîs di kovara Asîva de hatibû weşandin.

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

DI NOVILA MOROF DE REWŞA CİVAKÊ ANJÎ ÎDEALÎZEKIRINA NÊRÎNA ÎDEOLOJÎK

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Mirov berhema civaka xwe ye, li gorê şert û mercên civakê yên aborî, siyasî û erdnîgarî şikil digrin. Ciyê belesebeb negotine "erdnigarî qeder e." Mirov ku bingeha civakê ye, li gorê guherînên civakê ew jî diguhere. Novila Morof ya Eliyê Evdilrehman jî guherînên civakî yê serê sedsala bîstemîn di kesayet û tevgerên "Morof" de ji me re dibêje. Destpêka sedsala bîstemîn tam demek aloziyê bû, bi taybetî bo Kurdistanê dikare viya bê gotin. Împaratoriya Osmaniyan di hemû qadan de têk çûye, erdê dagir kiribû yek bi yek ji destê wan derketibûn. Milletên rojhilata ewrûpayê yê di bin fermandariya wan de bû yek bi yek serî rakirin û serxwebûna xwe bi dest xistin. Dewleta Osmaniyan li rojava hetanî Stenbolê paşve kişiyan. Ji van sedeman Osmaniyan berê xwe guherandin rojhilatê; Kurdistanê, Ermenîstanê, Asyaya Piçûk. Di serî de bi nêrina "ummetê " xwastin gelê di bin fermandariya wan da ye neylên serî rakin, lê ermenî nediketin nav sînorên "ummetê." Ji ber vî sedemê divê ermenî ji holê bihatana rakirin. Fermana qirkirina ermeniyan hat dayîn. Lê dem dema nêrinên netewperestiyê bû. Ji bo wî postê "endezyariya civakê" li xwe kirin û xwastin herkesî bikin yek netew. Piştê qirkirina ermenîyan berê xwe fetilandin kurdan, xwastin wan bikin tirk. Her çendî bi qodên civakî yê gelê kurd leyîstibin û hin nirxên wan xira kiribin jî, meriv dikare bibê je ku bi tekoşîna kurda ya îroyîn ew bi ser neketine.

Morof şivanê Xalit beg e li qezaya Bedlîsê. Dê û bavê wî dema ew piçûk bû ji alî beg ve hatî kuştin. Rojek ku Morof pez diçêrîne berdîrek ji gelî de dikeve û nigê berdîrê dişkê, Xalit beg dema berdîra nig şikiya yî dibîne li Morof dixe û wî davêje "Geliyê Qetlê." Şivanên gund Morof dibînin û alakîriya wî dikin ku ji wir bireve. Beg ji vî sedemê wan jî îşkence dike. Morof bi halê xwe yê birîndar diçe mala nasekî hevalê wî yê şivan Şemo. Memo, Morof wek kurê birayê xwe yê winda dide naskirin û di mala xwe de bi cih dike. Morof dibe endamek malê û Mamo re diçe şivaniyê. Dengbêjiya wî di nava milet de belav dibe û diçe gohê Selîm beg jî, beg dixwaze wî bike dengbêjê diwana xwe û jê dixwaza bizewice. Memo û jina wî Eyşê qîza xwe ya mezin Nûrê bi Morof re dizewicînin. Morof ku beg re ciya digere hay wî ji şoreşa palê li welatê Sovyetê dibe û bi gundiyan re biryar didin ku ji bin zilma axa û begleran koçê wir bikin. Novil ji van serpêhatiyên Morof pêktê.

Novila Morof yekem berhema Eliyê Evdilrehman e. Novil di sala 1957 de hatî nivîsandin, bê vi novila Evdilrehman her sê romanê wî yê din( Xatê Xanim, Şer Li Çiya de, Gundê Mêrxasan) jî hatî latînîzekirin. Novila Morof ji kirîlî Midya Têmûr û Dîdara Têmûr tîpguhezî kirîye latînî û Kawa Nemir jî pêşgotinek ji çapa Lîse re nivisandî ye.

Di novilê de tiştekî balkêş ew e ku peyvên tirkî bi formek kurdewarî tê bikar anîn, mînak: obe, alt kirin, başqebaşqe, neynesî û hwd. Ev di pirî nivîskarê serhedî de wek taybetiyek e.

Di novilê de kûrbûnek civakî kême. Derbarê civakê de tenê têkiliyên di navbera axa û gundî û xulama de agahî tê dayîn, lê derbarê serhilaldanên kurda de, komkujiya ermeniyan de ti agahî nayê dayîn. Meriv dikare bêje ku lehengê romanê hişmendiya wî ya kurdatiyê tune, lê ci ecêp e ku şoreşa Sovyetîstanê dibe leheng bi carek dibe "lehengek rasteqîn ê civakê", gel moralîze dike, bal dikşîne ser şoreşê. Di novilê de raste rast propaganda ya komînîzmê, şoreşa 17 oktobirê tê kirin. Ev dibe ji bo derfetê çapkirina novilê bi dest bixe hatî kirin. Di kurdên sovyetê de û di hemû nivîskarên sovyetê ê wî demê de ev rêbaz heye. Ji bo bikaribin mafê çapkirinê ji wezareta çandê bistînin probagandaya sovyeta tê kirin. Mînaka herî navdar nivîskarê nobelî Borîs Pesternek û çîroka romana wî ya bi navê Dokter Jîvage ye. Mijara romanê dema sovyeta de derbas dibe ji ber ku ji nêrînên sovyetê re çep tê pirtûka wî nayê çapkirin, ew jî pirtûka xwe di sala 1957 de (di sala Morof hatî çapkirin)li Îtalya yê çapdike û salek piştê wî xelata nobelê digre. (helbet di girtina wî xelatê de bandora îngîlîzan û CIA yê tiştek dine) Evdilrehman li civakê bi çavek şoreşgerî dinêre û li gor rêbazên şoreşgeriyê rol dide kesên civakê. Axaya wek bûrjûva, şivan û gundiyan jî wek proleteran dibîne. Tevgera şivan a li hember axa û began tevgerek şoreşvanî dibîne. Lehengên Evdilrehman ên gundî - ku ew proleterin- bi her awayê başin, ku gundîkî keça xwe dizewicîne rizaya keça xwe distîne û bi jina xwe re şêwir dike.(nivîskar rêvebirina sovyetan wek şêwir bi nav dike) Lehengên axa û beg - ku ew bûrjûva ne- bi her awayê xirabin bo berjewendiyên xwe xirabiyan dikin, keçên xwe bo deshilatiya xwe fireh bikin didin kesên bi hêz.

Di novilê de ti hebûnek dewleta osmaniyan û komara tirkiyê nayê dîtin. Her çendî dema di novilê de tê behskirin dema herî zêde zordariya dewletê be jî ev di novilê de cih nagre. Nivîskar bi nêrînek netewî zêdetir bi nêrînek çînî dinêre. Nivîskar di nasnameya xwe de kurdbûn, kurdperestî yê zêdetir şoreşgeriyê dibîne, ji bo wî ji palê şoreşê dikin re dibê "bira"

"Dema" di novilê de tê behskiririn di navbera salê 1900-1920an e. Wî demê Enqere ne navendekî sîyasî ne jî navendek danûstandinê bû, lê nivîskar wek dema novilê nivisandiye(1957) daye ber çav û Enqere yê wek navendek daye nîşandayîn. Bê wî jî şivanek ku bê bajarê xwe tu cihê de neçûye çawa London, Moskov û bajarê din dizane?

Bê novila Morof du nivîsên derbarê jiyana Evdilrehman de di pirtûkê de cih digrin. Di nivîsa "Bextê wî zilamê" de Evdilrehman jiyana xwe ya zoroktiyê, dibistanan û serpêhatiyên radyoya êrîvanê dibêje. Di nivîsa dûyem a bi navê "Bextewariya emir" de bi çavê keçek pêvajoya zewaca xwe dibêje.

Ev nivîs di kovara "ciwanzar" ya di bahara 2013'an de hatibû çapkirin de hat weşandin.

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

Kaydol: Kayıtlar ( Atom )

□•●xewnazad●•□

FACEBOOK, PÊÇÎKA HENEKIRÎ Û TIŞTÊN DIN!

Mirinek zû, helbestên giranbûha; Serda Selahaddînê Gimgimî

Kevnebirînên li Giyanan hatî nexşandin

KES ÊDÎ BENDEWAR NEMÎNE LAS ÇÛ MİRİNÊ!

EV HELBEST

BERIYA SERÎHILDANA NETEWÎ YA 1925'AN AMADEHIYÊ KOMÎTEYA AZADIYÊ

DI NOVILA MOROF DE REWŞA CİVAKÊ ANJÎ ÎDEALÎZEKIRINA NÊRÎNA ÎDEOLOJÎK

İzleyiciler

Recent Posts

Recent Posts

Facebook

Jêvegirtineke

Kötüye Kullanım Bildir

Derheqê min de

Featured post

Kes li kokê nafikire!

Dest neêşît!

Bu Blogda Ara

Ji qotîka min!

peyvên xwoş

Popüler Yayınlar

Sayfalar

Social Media Icons 2

Facebook

Recent Posts

Facebook

Social Media Icons 2

Social Media Icons 2

Tags

Subscribe