□•●xewnazad●•□

Bajarên Nexwiyayî û labîrentên wan

Ji klavyeya xewname

Xwendin

Wêje labîrenteke alternatîf e li hember labîrenta jiyanê ku em bi neçarî di nav de ne. Yanî labîrenta nav labîrentê ye. Pekî labîrenteke çawa? Hin caran labîrenta wêjeyê mezintir dibe û labîrenta jiyanê an jî em bibêjin labîrenta rastiyê digre nava xwe. Hin deman em di nav labîrenta wêjeyê de ewqas wenda dibin ku labîrenta jiyanê ji me re hêsantir tê. Di labîrenta wêjeyê de tu hay jê heyî ku li pey şopa xeyaleke an xewneke yî. Ku ew xeyal cihê rastiyê digre labîrent cih diguherînin.

Italo Calvino dixwaze ez li cafeyeke di kolaneke mezin a bajareke de bixwînim lê ez li ser cihan xwe berdidim nav zîkakên pirtûka Bajarên Nexwiyayî / Le Città Invisibili / Görünmez Kentler.

Pêncî û pênc bajarên xeyalî ku her yek bi navê jinek îtalî hatî navkirin... Marco Polo bi tiştikok miştokên li ser texteyê kêşikê hatî rêzkirin ji xanê Mongola Kubîlay re yek bi yek avahiyên wan, baweriyên wan û tiştên ji bo wan taybet e li ser atlasake rêz dike. Ne ku her bajareke li cihek e, barovajiyê wê hemû bajar li ser eynikeke ku Marco Polo di hişê xwe de digerîne de li kêleka hev rêz dibin. Pirtûk labîrentek e û em ji perçeyê bajarekî dikevinê û di dawiyê de li poçika xwe diqelibin. Derketina labîrentê tune ye. Wek em tax bi tax li bajareke bigerin...

Mesele ne dîtina hemû bajaran e ji hêla Marco Polo ve an na ji xwe dê efsûna xwe wenda bikira. Xan Kubîlay jî pê dizane. Hin bajar beriya salan binax bûne kes nikare şopa wan rast bike, hin bajar çend sal berê li bin lingên hespên xan de tarûmar bûne, hin ji wan bi hemû xweşikî û dilkbijokiya xwe li arasa meydanê ne. Lê em dizanin ku hin bajarên Calvino hê ranebûne ser piyan û li bendê ne kesek keviran dayne ser hev.

Bajarên Nexwiyayî wek du pirtûk in. Yek beşa axaftina Marco Polo û Xan Kubîlay û yek jî beşa yek bi yek bajarên xeyalî tên pênasekirin. Di beşa yekê de axaftinên herdûyan li qesrê, li ser mînder û perpalên hewrişimî de berdewam dike. Her ku Polo behsa bajareke dike perçeyek ji xwe li wir dihêle, xeyalên di hişê wî de heta hetayê diqerise. Erê, Polo yek bi yek behsa bajarên xeyalî dike lê her ku peyv ji devê wî dipeke li erdnîgariyeke dûr hin karker dîwarê maleke bilind dikin. Jinikeke deriyê hewşa xwe vedike û torbeyê destê xwe davêje zibila li kêleka rê, tê de bi dehan tiştên ya qet nehatî bikaranîn yan jî nîvco. Kesê van peyvan li maleke bajêr dinivîse di dilê xwe de divê bajar û bajarî ji kirîn û bikaranînê zêdetir avêtin û nîvco hîştin pêve çiye! Bajar bê dîlbûnê tiştek din ji te hêvî nake. Tu wisa difikirî ku li bajar kêf dikî û azadiya xwe dijî lê di rastiyê de êsîr î. Gund an jî ez bêjim biyaban tu caran te êsîr nagre.

û arezûyê hetanî niha me pêk aniye an pêk neaniye ji bîranîneke pêva çiye?

Çend jêgirtin: "Keseke demek dirêj li çol û beyaran hesp bezandibe arezûya bajareke dike." (Bajar û bîranîn 2)/ "Di her avahiyeke mezin de kesek dîn dibe heye." (Bajar û nîşanek 2) / "Tişta rê dide ber vebêjê ne deng e, goh e"

Bajarên xeyalî yên Italo Calvino yên min ji wan hez kir: Bajarên zirav 2 / Bajar û pevguhertin 2 / Bajar û çav 3 / Bajar û mirî 2 / Bajar û mirî 3

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

Yunus Dişkaya: "Müzik duyduğumuz şeydir."

Ji klavyeya xewname

Xwendin

4 Şirove hatî kirin

Bir öneriyle merak edip, bir çalışmasını dinledikten sonra bir sır gibi kendime saklamak istediğim ve bu yüzden öner(me)diğim; günümüz sanatçılarının aksine, herkes tarafından bilinme kaygısından uzak kendi "ev"inde aktif olarak müzikle uğraşan ve tek başına bir parçadaki bütün sesleri kendisi yaratan özgün sanatçı: Yunus Dişkaya.(k.e.)

Röportaj isteğimizi kabul ettiği için ve röportajın doluluğuyla bize çok bir şey söyleme zorunluluğundan kurtardığı için ayıca minnettarız.

Röportajı ben ve Kulîlk Elîkake birlikte yaptık.

İnternet sitesine kayıt için seçtiğiniz nickname olan "ev sanatçısı", sizin yaptığınız çalışmaları tanımlamaya doğru gitmektedir. Siz her ne kadar protest bir yönü olmadığını belirtseniz de "ev sanatçısı" olma; piyasanın dışına atılma, görünürlüğün azaltılması anlamına gelmektedir. Bu "evde olma hali" maddi bir durumla mı bağlantılıdır?

* Muhtemelen her şeyin bileşkesi. Bütünüyle kişisel bir tercih olduğunu söyleyemem, aksi için ufak da olsa bir çaba harcadım sanırım. 15 yıl kadar önce, o zamanlar eli yüzü düzgün sayılabilecek üç albüm kaydını (Hayyam, Cegerxwîn'in o zamanlar kaydedilen parçalarından ve bir de sözlerini benim yazdığım parçalardan oluşan iki karma albüm) Kalan Müzik'e götürmüştüm, beni telefonla arayıp kendilerine göre şeyler olmadığını söylemişlerdi. Böylelikle bu alandaki çabam da bitmiş oldu.

Elbette maddi zorunlulukların da etkisi büyüktür ama temel olarak kişiliğimin dayattığı bir hal bu. Sahne almayan, çalıp söylemeyen birinin "müzisyen" olması, görünür olmak istemeyen birinin piyasanın dışına itilmesi biraz zordur. Halen kendimi müzisyen olarak görmekte zorlanırım. Ama en azından yıllarca başıma musallat olan, "acaba ben bu işi yapabiliyor muyum?" hissinden, kendime kendimi kandırmadığımı kanıtlama uğraşından kurtuldum. Artık en azından özgüven diyebileceğim bir şeye sahibim.

Akademisyen kimliğiniz ve çevirmen kimliğiniz var ve bilmediğimiz başka kimliklere sahipsiniz. Tabi aynı zamanda müzisyen kimliğiniz de var. Bütün bu kimlik ve roller birbiriyle nasıl ilişkili, bir parçalanmışlık mı yoksa tam tersine birbirini tamamlıyor mu?

* Akademiden 2004 yılında istifa ettim. Sanırım o kimlikten geriye bir nahoş seda dışında bir şey kalmadı. Çeviriye de bir süredir ara verdim. Ülkenin geçirdiği dönüşüm ve benim kişisel takıntılarım yüzünden bir kaç senedir bir aciliyet duygusuyla yaşıyorum. Birikenleri bitiremeden bir şekilde ya ölecek ya da müzik yapamayacak duruma gelecekmişim gibi bir his. O yüzden pek çok şeye ara verdim. Uyanık zamanımın neredeyse tamamı kayıtlarla geçiyor. Bir kimlik çatışması, varoluş sancısı yaşayacak vaktim olmuyor maalesef. Şu anda hayatımın en gayeli dönemini yaşıyorum sanırım.

Bu durumun yaptığım müzik üzerinde olumlu bir etkisi olmuyor elbette.

Sanırım 2017 senesi içinde 7/8 albüm kaydettim. Bu denli aralıksız kayıt yaptığınızda parçalara hakkettikleri bireyselliği ne kadar kazandırabileceğiniz şüpheli. Ne yaptığımı anlamam ve yaptıklarımı tartabilmem için üzerlerinden bir kaç sene geçmesi gerekecek.

Günümüzde müzisyenler için büyük prodüksiyonlarla çalışmak, reklamlar için çok para harcamak "profesyonellik" olarak adlandırılmaktadır, hakeza bunu hayatımızın ve deneyimlerimizin diğer bütün alanlarında da görmekteyiz. Sizin de içinde bulunduğunuz grup "amatör" diye adlandırılmakta. Müziği belirleyen şey üretim şekli midir? Sizin için amatör yada profesyonel müzik yapma ne anlama gelmektedir?

* Oldukça karışık bir konu bu. Bu tabirlerin tek başına ifade ettikleri bir değer yok benim açımdan. Profesyonel alanda çok kötü işler mevcut. Bazı profesyonel müzikler insanda bayramlıklarla yolda yürürken bir şeye basmışsınız gibi bir his uyandırabiliyor.

İstisnaları saymazsak, Türkiye'de üretilen müziğin büyük bir bölümü benim açımdan amatör kategoridedir. Müziğe profesyonelliğin katması gereken şey sadece iyi müzisyenler, enstrümanlar, orkestrasyonlar vs. değil duyum ya da "sound"dur. Müzik duyduğunuz şeydir. 80 öncesi albümlerde Türkiye ve Batı müziği arasında bu tür bir uçurum yok hatta o dönemin Anadolu Rock müziği bu ve başka açılardan daha iyi bile sayılır. Ülke her alanda olduğu gibi müzikte de çoraklaştı. İyi işler yapmaya çalışanlar da maalesef bir tür mahrumiyetin ya da kolaycılığın kurbanı oluyor. Hatta yurt dışında çıkardığı işlerle ünlenmiş biri, gelip Türkiye'de de albüm çıkardığında bambaşka bir kategoriye dalabiliyor...

Müzik, ayrıca, pahalı bir sanattır. Diğer sanatların çoğundan bu açıdan farklıdır. Bir yazarın kendi en iyi eserine ulaşmak için bir daktilo veya bilgisayar dışında bir şeye ihtiyacı yoktur. Yazarın "iyi" bulduğu kelimeler pahalı değildir. Resim, heykel vb. yazıya göre daha masraflıdır ama müzik gibi her biri ayrı uzmanlık alanı olan ve masraf gerektiren devasa bir yaratım bandından geçmezler. Müziğe dair neredeyse her şey pahalıdır; kullandığınız enstrümandan oturduğunuz koltuğa, mikrofondan preamfiye, amfiye, kabloya, odanın yalıtımına, kayıt programlarına, kayıt bilgisine, enstrüman hakimiyetine, miks master bilgisine vs. ve müzik bu yüzlerce faktörün bileşimiyle ortaya çıkar. Ve bunların hepsi, normalde, parayla ulaşılabilen şeylerdir. Amatör müzisyenin istediği müziği yapması aslında olanaksızdır. Bir kişi müzik üretim sürecinin tamamına ait bilgilere hakim olsa dahi, ki bunlar ses ve müzik teknolojilerine dair kürsüsü olan alanlar, aynı zamanda fiziki donanıma ve enstrüman yetkinliğine de sahip olmadıkça istediği müziği yapamaz. Sesi çıkaran, onu kaydeden ve o kaydı tekrar biçimlendiren her şey müziği şekillendirir.

Benim de yaptığım müziği o sırada sahip olduğum ekipman belirliyor büyük ölçüde. Yakın aralıklarla kaydettiğim albümler benzer sounda sahiptir o yüzden.

Tabi bunlardan bahsederken şunu belirtmem gerekiyor. İlk kayıtlarımın tamamı o zamanlar 15 liraya aldığım bir Phillips marka masa üstü mikrofonla kaydedildi. Şu anda da sahip olduğum kayıt ekipmanının toplam ederi muhtemelen tek bir profesyonel mikrofon fiyatına karşılık gelmez. Dolayısıyla bu konular hakkında konuşurken biraz "Alice harikalar diyarında" tadında bir mesafelilik ile yapıyorum. İnsanların hayatlarındaki yoksunlardan bir yoksunluk kültü yaratmalarını doğru bulmuyorum. Herkes benimki gibi bir nedenle piyasa dışında durmuyor. İnsanların müzikle geçinebilmeleri gerek ve bunun için de "profesyonel" olmaları gerek. İnsanlar sevdikleri "amatör" müzisyenlerin profesyonel albüm çıkarmasını istemiyorlar genellikle. Müzik, edebiyat oldukça kişisel alanlar olduğundan sevdikleri müzisyen ve yazarlardan da eşi ve dostundan beklediklerini bekliyorlar. Bu politik ve etik tavırlar açısından doğru olsa da, ki bu da bazen kolay çözülemeyecek bir içerikle baş başa bırakır, müzisyenlerin müzik yapmasını zorlaştıran bir sonuca sahip. Yozlaşmaya, kire pasa bulaşmalarını istemezsiniz ama çoğunlukla bu istek bir tür dayatmaya dönüşür ve o insanlardan sahip olmadığınız bir cesareti ve bedel ödemeyi daim kılmalarını beklersiniz. Bunun en iyi örneği Siya Siyabend grubu sanırım. Sevenleri, onların sisteme başkaldıran köprü altı çocukları gibi bir şey olarak kalmasını istediler ve öyle de oldu.

Müziği meslek olarak yapıyor olsaydım bir kaç sene içinde bırakmış olurdum. Ancak bu tercihin içerdiği yoksunluklara övgüler düzecek de değilim. Tek başına her şeyi yapmak belli bir süre sonra kendi sınırlarınızdan bıkmanıza neden oluyor. En azından iyi bir mix/mastering geçirmelerini isterdim albümlerin.

“Yunus Dişkaya benim bir sırrım gibiydi, kimseye söylemek istemiyor(d)um ve kimseyle paylaşmıyor(d)um. Twitterda az takipçisi olması benim hoşuma gidiyor.” Bu sözler bir arkadaşıma ait. Dinleyici kitlenizin profili hakkında bir bilgiye sahip misiniz? Dinleyicilerinizden size yönelik nasıl tepkiler gelmekte ve bunlar sizin çalışmalarınızı nasıl etkilemektedir?

* Açıkçası bu konuda pek bir fikrim yok. Kısa bir süre önce bir Twitter ve Youtube hesabı açtım, o zamana değin dinleyicinin tepki verebileceği mecralarda pek bulunmadım zaten. Youtube hesabını Soundcloud'a alternatif bir arşiv olsun diye açtım ama Twitter'ı ne diye açtım bilmiyorum. İnsanların benimle ilgilenmesini hiç istemiyorum açıkçası. İnsanlarla muhatap kaldığımda kendime bir biçim vermek zorunda kalıyorum ve insanların tepkilerine de kayıtsız kalamıyorum. Ömrünün büyük bir kısmını bir odada geçiren biri için pek maceralı işler bunlar.

Tepki veren de pek olmadı zaten. Bir kişi tepki vermenin ötesine geçip tanışmak istedi, artık Kürtçe konusunda takıldığım yerleri ona danışıyorum. O, onun yoldaşı ve eşim dışında çevremde beni dinlemekten hoşlanan başka kimseyi tanımıyorum. Yaptıklarımı etkileyebilecekleri bir durum oluşmadı doğal olarak.

Yazıyor musunuz? Seslendirdiğiniz eserleri düşününce aklımıza sizinde yazma ihtimalinizin olduğu geliyor.

* Üniversite yıllarında şiire heves ettim, zamanla ciddi bir düzeye de ulaştım sayılır ama bazı kişisel sebeplerle, özel olarak yazı, genel olarak da dil ile bağım koptu. Sonraları, "madem müzik yapacaksın bari şarkı sözü yazmaya çalış" diyerek bir kaç müziğe söz yazmaya çalıştım. Sanırım toplam dört beş tane böyle parça yaptım. En sonuncuları "Dara" ve "Gülmek Bazen"di. Şarkı sözü yazmayı da kendime yakıştıramadım, o da öylece kaldı. Bunların ve ilk bestelerimi içeren "Tez Gele" ve "Halilim" dışındaki tüm sözleri bana ait parçalar o dönemde yazdığım şiirlerden oluşuyor. Yani yaklaşık 15/20 yıl önce yazılan şeyler. Yaptığım bestelerin de çoğunluğu o dönemden kalma. Sözleri bana ait bestelerle aram iyi değildir, onların kaydını bir yükümlülük gibi yerine getiririm, dinlemekten de pek hoşlanmam. Başka şairleri belki de sırf onları kaydetmekten kurtulmak için bestelemeye çalışıyorumdur. Neyse ki bir kaç albüm dışında bir şey kalmadı.

Kürtçe bestelediğiniz eserler Kürt şairlerin eserleri. Kürt şiirini ve genel olarak Kürt edebiyatını takip ediyor musunuz? Takip ediyorsanız nasıl görüyorsunuz?

* İstanbul'a üniversite için geldikten sonra Kürtçe ile temasım tamamen koptu. Sahip olduğum Kürtçe de epey sıkıntılı bir ara dildi zaten. Bir süredir vakit buldukça geliştirmeye çalışıyorum ama edebiyatı hakkında konuşabilmekten çok uzağım açıkçası.

Cegerxwîn, Kamiran Elî Bedirxan ve günümüz şairi Arjen Arî'den şiirler seslendiriyorsunuz. Bu şairleri neye göre seçiyorsunuz, ileride başka seslendirmeyi düşündüğünüz Kürt şair var mı?

* Yazarlar, müzisyenler hakkında bilgi edinmekten genellikle kaçınırım. Çoğunlukla bende olumsuz bir etkisi olur. Leonard Cohen'in Siyonist, Knut Hamsun'un, Heiddeger'in vb Faşist hallerinden haberdar olmak okuma ve dinleme süreçlerini olumlu etkilemiyor. O yüzden genellikle okuduğum bir şeyi yazarına dair bir ön bilgi ile seçmem, bir yazıda veya konuşmada adı geçer, ben de merak edip alırım. Bir plan dahilinde yaptığım bir şey değildir; ne okuma ne de besteleme. Arjen Arî'nin kitabını, yıllar önce hakkında hiç bir şey bilmeden sırf Kürtçe diye almıştım ama anlayabilecek ve temposunu hissedebilecek durumda değildim açıkçası. Anlamak derken de şiir yorumlamaktan değil, Kürtçeyi anlamaktan bahsediyorum. Cegerxwîn ise nispeten daha anlaşılır gelmişti ve dörtlükler çoğunlukta olduğu için de tempo algılamada sorun yaşamadım. O yüzden Cegerxwîn bestelerinin çoğu eskidir.

Besteleyeceğim şairlerle ilgili olarak, şiirlerini sevmek ve kendilerinden tiksinmemek dışında bir kriterim yok. Dolayısıyla bir şairi bestelemeye karar verdiğimde onu kişi olarak tanımıyorsam, normalde yapmadığımı yapıp hakkında bilgi ediniyorum. Yanlışlıkla bir İsmet Özel, ya da, şiir yazıyor mu bilmiyorum, bir Muhsin Kızılkaya albümü yapmış olmayı istemem doğrusu, bunu varoluşa karşı suç sayarım.

Kürtçe müzik yapmak ise, müzikal ve estetik tarafı bir yana bırakılabilirse, temel olarak halen Ahmet Kaya'nın çatal kaşık yağmuruna tutulmasına sebep olan "Kürt asıllı olduğum için Kürtçe bir şarkı yapıyorum...." diye gezinen sözlerindeki heyecan ve gerilimin ve karşılaştığı tepkideki vandal sığlığın bütünleştiği bir uğraş.

İleride ne olur bilemiyorum. Bir "beste" planım yok. Tek tek şairlere adanmış albümler yapmak gibi bir hedefim yoktu ama genellikle hep en az bir albüme yetecek kadar beste çıkıyor. Farklı şairlerin şiirlerinden mürekkep bir albüm de var, kaydedilmeyi bekleyen.

Güzel bir ruha sahip, imgelemle dolu olan bir metinden doğan ve güçlü bir müzikle kaynaşan eserler büyüleyici olabilmektedir. Size göre metni sağlam olmayan bir şarkı kalıcı olabilir mi? Bir çalışma sadece müziğiyle ya da sadece sözleriyle kalıcı olabilir mi?

* Bu tür sorulara cevap vermek oldukça zor benim için. Kafamda bir müzik tanımı varmış gibi davranmam gerekiyor ama yok. Somut parçalar dışında müzik hakkında genellemeler yaparak konuşmak bana anlamsız geliyor, çünkü söylediğim her cümleyi yalanlayacak bir parça olabileceğini biliyorum. Yine de bir cevap vermem gerekirse şunları söyleyebilirim:

Müzik sözlü olmak zorunda değildir. Söz müziğe içkin bir şey değildir. Anlamadığınız bir dilde ya da sözsüz müzik dinlemez misiniz? Sözün varlığını gereksinen şey insan sesidir. Yani insan sesini bir enstrüman olarak kullanmak isteyip istemediğinize bağlı bir durum. Bunu da sorgulatacak Gevende gibi gruplar var, sadece kendilerinin bildiği bir dilde şarkı söyleyen. Sözsüz pek çok muhteşem eser var her kategoride. Ama müzikte söz olacaksa bunun ortada müzik olmadığında da bir değer taşıyabilmesi ve ayrıca sizi müziğe yabancılaştırmaması gerek. Şiir bestelemek bu anlamda bir avantajdır ama risklidir, çünkü çoğunlukla şiirin kudretine yaslanıp müzikte kolaya kaçılabiliyor. Sözü çıkardığınızda ortada dinlemeye değer bir şey kalmalı. Bunu söylerken elbette çoğu durumda sözü müzikten müziği de sözden ayırmanın pek kolay bir iş olmadığını belirteyim. Leonard Cohen müziği genel olarak böyle bir şey.

Seslendirdiğiniz parçaların çoğu (Kürtçe olanlar) bilinen şairlerin şiirlerinden oluşmakta. Şiirle şarkının birçok ortak noktası var; ritim melodi, ezgi gibi, hatta uyak ölçü gibi. Bu kadar benzerlik ve yakınlıkla birlikte siz de şiirleri şarkılaştırıyorsunuz. Size göre şiir ve şarkı arasında ne gibi bağlantılar vardır?

* Benim açımdan müzik öncelikle melodidir. Diğer her şey onun etrafında biçimlenir. Söz, müzikte içeriği ile var olmaz, sedası ile olur. Bir solo enstrümandan ötesi değildir. Solo enstrümandan beklentim ne ise sözden de odur. Kulağımı tırmalayan enstrüman soloları veya tınıları olduğu gibi sözler de vardır. Müzikte sözün içeriğini dinlemem, daha doğrusu bir kitapta şiiri okurkenki gibi bir yorumlamayla dinlemem. Belleğimde kendi yaptıklarım dahil hiç bir parçanın sözü yoktur. Söz kendini müziğin dışına çıkararak hissettiriyorsa o parçada bir sorun vardır. Leonard Cohen, Tom Waits, Nick Cave gibi müzisyenlerin sözlerini bile dinlemediğimi belirtirsem ne demek istediğim anlaşılır sanırım. Sözel bir ihtiyaç duyduğumda kitap okurum müzik dinlemem.

Seslendirdiğiniz eserlerin çoğu şiir olduğundan dolayı bu soru. Sizin çalışmalarınız hakkında, öyle düşündüğümüzden dolayı değil ama şayet bir şiir seslendirdiğinizde güçlü ve zengin bir melodiye sahip değilseniz yaptığınız iş şiire arka fon müziği hazırlamak gibi bir şeye dönüşüyor. Bu durum hakkında ne düşünüyorsunuz, hiç öyle bir kaygıya kapıldınız mı?

* Elbette. Şu hayatta ne kadar kaygı varsa hepsine kapıldım ama müzikte kaygılandığım tek şey bilmeden ve fark etmeden başkalarının eserlerini kullanmış olmaktır. Bu kaygı bazen alternatif besteler yapamamama neden oluyor. Buna dair de tek avuntum yaptığım şeyin bir kazanç değil masraf kapısı olmasıdır. Ben müziği her anlamda hayatımdan kısarak yapıyorum. Böyle bir durum olduğunda da ortada bandrollü bir albüm olmadığı için söz konusu parçayı rahatlıkla ortadan kaldırabilir ya da mümkünse alternatif bir beste ile değiştirebilirim.

Sorunuza gelince, daha önceki sorularda büyük ölçüde cevaplamış oldum bunu. Dediğim gibi söz, olumlu ya da olumsuz anlamda, müziğin dışına taşıp ondan bağımsız bir duyum yaratıyorsa o parçada sorun vardır.

2016 yılında Nobel Edebiyat Ödülü “Amerikan şarkı geleneğine yeni ve şiirsel bir ifade tarzı getirdiği” için Bob Dylan’a verildi. Kişisel olarak tarzınızı her ne kadar bazı şarkılarınızın sözlerini yazmasanız da Singer-songwriterlara (şarkıcı şarkı yazarı) benzetmekteyim. Sizin tarzını beğendiğiniz ya da kendinize yakın gördüğünüz müzik türleri neler ve sanatçılar kimlerdir?

* Soundcloud sitesine yükleme yaparken benim de seçtiğim seçenek "Folk, Singer Songwriter" gibi bir kategori idi.

Bu sorunun cevabı çok uzun bir liste gerektirir ama çok özel bir yeri olanlar kısaca şunlar: Ahmet Kaya, Ciwan Haco, Mahzuni Şerif, Edip Akbayram, Aram Tigran, Zülfü Livaneli, Tom Waits, Jacques Brell, Malicorne, Deep Purple, Pink Floyd... Tüm halk ezgileri.

"Evden" çıkıp konser, etkinlik gibi "dışarıda" olmayı zorunlu kılan herhangi bir şey yapmayı düşünüyor musunuz?

* Düşünmüyorum.

Ben Kimim?1978 yılında Adıyaman’ın (Semsûr) Kahta (Kolik) ilçesinde doğdum. Mezun olmasam da ortaöğretim ve liseyi İmam Hatip’te okudum. 1996’da, sırf binası İstanbul’da oturan abime yakın diye, İ.Ü İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünü kazandım ve İstanbul’a geldim. İstanbul’daki hayatımın neredeyse tamamı Ayvansaray, Balat civarında geçti. Şu an İzmir’de yaşıyorum.Mezun olduktan sonra, İ.Ü Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi İngilizce öğretmenliği bölümünde yaklaşık dört buçuk yıl çalıştım. Burada dil, dilbilim ve edebiyat kapsamındaki bazı derslere girdim. 2002 yılında Kars Sarıkamış’ta yedi buçuk ay askerlik yaptım. 2004 yılı ortalarında, hem askerliğin üstümde yarattığı tahribat, hem bazı kişisel nedenler ve bulunduğum bölümdeki bazı sıkıntılar dolayısıyla hem de insanlara bir şeyler “öğretme”ye çalışmanın bana uygun olmadığını düşündüğümden, istifa ettim. Müzik dışında sadece çeviri yaptım, ki son iki üç senedir onu da asgariye düşürdüm.

İbrahim Bulak'ın Yeni Özgür Politika için yaptığı röportajdan alınmıştır: Piyasa dışı bir orkestra: Yunus Dişkaya https://hafizacoplugu.wordpress.com/2017/11/15/piyasa-disi-bir-orkestra-yunus-diskaya/

Yunus Dişkaya'yı dinlemek için: https://soundcloud.com/search?q=yunus%20di%C5%9Fkaya
Yunus Dişkaya Youtube kanalı için: https://www.youtube.com/channel/UCR608j1uN0jQrY21O-Jrphw/videos

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

Peyva salê û erdheja ciwanan

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Weşanên Zanîngeha Oxfordê her sal rêçaviya guherîna di zimanê îngîlîzî de dike û wê salê gorê pirbikaranîna wê peyveke hidibijêre.

Sala par jî (2016) Oxford peyva "post-truth" hilbijartibû ku dihat meneya "ji bo çêkirina raya giştî ji rastiyên berbiçavzêdetir bandora hest û nêrînên kesane."

Peyva youthquake di wateya "guherîna hejîner ya li ser bingeha ciwaniyê an ciwanan" ye ku Ferhenga Oxfordê wiha pênase dike: "Ji çalakiyên mirovên ciwan an jî ji bandora mirovên ciwan guherîna çandî, siyasî an jî civakî ya girîng."

Peyva "youthquake" ji erdheja ciwanan tê. Youth di meneya ciwanî quake jî di meneya erdhejê de ku ji peyva earthquake têt.

Cara pêşîn peyva "youthquake" ji vir pêncî sal ewil (1965; Çile, Vogue US) edîtorê kovara Vogue, Diana Vreeland afirand. Peyv wê demê ji bo guherandina ciwanan pişt şer hat bikaranîn Niha jî ji bo pişgirtina hilbijartina ciwanan di warê siyasî de li Îngîltereyê Partiya Karkeran û li Zelandaya Nû û Awûstaralyayê rêberên di temenên sîhî de ne tê bikaranîn.

Her çiqas cara pêşî di sala 1965an de hatibe bikaranîn jî zêdetir li nivşa 68an tê. Wek tê zanîn di wan salan de ciwanan bi kirinên xwe dinyayê dihejandin û heqê peyva vê salê didan.

Li Kurdistanê jî dema "telebe" û "zarokan" ji heftêyan heta salên notî di nava tevgerên siyasî de bûn wek meneya peyva youthquake çandeke nû diafrandin.

Ev hineke jî hêza nifşên ciwan, nifşên mîlenyûm bi me dide tespîtkirin. Diroja me de teknolojî rê li ber ciwanan vedike ku hetanî tu bibêjî qada siyasî, çandî û civakî digrin destê xwe û çandeke nûxwaz ava dikin.

Youthquake ji nav neh heb peryvên din ên salê hate hilbijartin. Peyvên din jî bi giranî li ser siyasetê ne ku ev nîşanê me dide ku ciwan û bi tevahî civak bala wan li ser siyasetê ye.

Peyvên din ên di lîsteyê de: "antifa", "broflake", "gorpcore", "kompromat", "milkshake duck", "newsjacking", "unicorn" û "white fragility."

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

şermokî û lerizîna maça yekem ji min re mîras ma

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

tîbûna perperokê du.yanzde.2017/Stenbol

* Tu ji min acis bû got kurik di yekem hevdîtina wan de. Keçikê got; îşev her tişt xweş e lê niza'm belkî sibê li ezman ewrê reş tije be an jî maşîneya me di rê de xira bibe.

* Tekane wênekêşê navçeyê li malbata hember kamerayê nihêrî û ji alîkarê xweyê piçûk re wiha got; Tu dizanî ez di rûyên wan kesên wêne dikşînin de çi dibînim. Xwasteka bi bîra kesî ketinê ya bêçareyî.

* Wisa elimîbû tenêtiyê ku dema bi şev hat malê nexwast lampeyê pêxe, tirsiya ku siya wî çêbe û tenêtiya wî xira bike.

* Li meyxaneyeke banê wê niwz de feylesofê mezin jê re got; fikrên cara pêşî tên hişê meriv fikrên derbarê fantaziyên pêknehatî de ye. Ew jî wisa fikirî; ji ber wê ye, însan bi hezkirin û nefretên xwe dileyze.

* Berdestê berber bi rûyeke ciddî ji hostayê xwe pirsî; ji bo çi por û rîhê însanan cardin derdikevin û ewqas dirêj dibin. Hosta bi keneke hûr got; ew jî şansê me ye.

* Kaxizê topavêtinê ji destê jina xwe ya ji ber girînê çavên wê werimîne girt û bi dengeke hêmîn got; ji bo cardin destpêkirinê ji binî ve xirabûnê baştir rêyeke din tune ye.

* Ev çar car bû her sal li ser gora kalikê xwe dareke çinarê diçandin. Her sal bi bîdonan avê vala dikirin koka darê lê dar dîsa jî di dawiya salê de ziwa dibû. Nizanibûn ku weca kalikê wân ewqas rabûye.

* Ez êdî naxwazim te bibînim, kurikê ji keçika ji axaftina zêde westiyayî re got. Keçikê ji garson re destê xwe li ba kir û got "çayeke dîtir".

* Xortê nû dest bi nivîsandinê kiribû dema pirtûka di destê xwe de qedand û danî kêlek li notên xwe yên ji çîrokê girtibû nihêrî, di dilê xwe de got; ji vê çîrokeke nû derdikeve.

* Min bi têra dilê xwe te kêfxweş nekir got mêrik. Jinikê bi keneke di rûyê wê de gul vedike got; şermokî û lerizîna maça yekem ji min re mîras ma.

* Peyama dawî: Maçûmaç

Hin notên min ên di demên cihê de wek çîrokên mînîmal di telefona xwe de girtibû û li bendê bûn bibin çîrokên dirêj. Çend heb jî jê bûn çîrok jî.

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje

Kuştina Dr. Şerefkendî ya qomployî

Ji klavyeya xewname

Xwendin

0 Şirove hatî kirin

Sê çar sal berê dema di rojnameya heftane Basnûçe de dexebitîm ji bo salvegere kuştina Şerefkendî min vê metnê hazir kiribû. Di maîlê de rast lê hatim. Bila li vir bimîne.

Ku meriv li çîroka serokên Rojhilatê Kurdistanê dinêre têgeha sereke ‘kuştina wan ya li ser maseya hevdîtinê’ derdikeve pêşberî meriv. Li Îranê kuştina mixalifa bûye çandek ku ji demê berê tê. Ksenefon di pirtûka xwe ya Vegera Dehazaran de behs dike ku qralê farisan serleşkerên yewnaniyan vexwandiye konê xwe û wan daye kuştin. Vê çandê di kilamên dengbêjan de jî derdikeve pêşberî me ku serhildêrên kurd piştî serhildana Agiriyê derbasê Îranê dibin dewlet ji wan daxwaz dike ku çekê xwe daynin û wan dikuje. Piştî vê bûyerê kilama Ferzende Beg ji hêla dengbêjan ve tê gotin. Bi heman awayê Simkoyê Şîkakî jî bi bahaneya hevdîtinê tê qetilkirin û piştê wî jî Qazî Mihemed. Van kiryarên qirêj ê dewleta Îranê herî berbiçav di kuştina Dr. Abdulrehman Qasimlo de derdikeve holê ku wî jî li ser maseya hevdîtinê bi hevalên wî re kuştibûn.

Ji wan kesan yek jî Şerefkendî ye ku ji hêla dewleta Îranê ve li bi siûkastê hatî kuştin Şerefkendî; di 21ê Çileya sala 1937an de li Bokanê ji dayik dibe. Di temenê piçûk de bavê xwe wenda dike. Di zaroktiya xwe de bi birayê xwe re de dibe şahidê avakirina Komara Kurdistanê li Mehabadê û ew bandorek mezin li ser dike. Şerefkendî piştî xwendina li Bokanê derbasê Mehabadê dibe û ji wir jî derbasê Tebrîzê dibe. Di 1959’an de li Tehranê destûrnameya endezariya kimyayê digre. Çend salan li bajarê Kurdistanê kar dike lê ji ber ku bi xortên kurdan ve eleqedar dibe ji hêla rejîmê ve tê sirgûnkirin. Şerefkendî di 72’an de diçe Fransayê perwerdeya xwe li vir didomîne. Şerefkendî li vir Abdulrehman Qasimlo nas dike û bi awayek dibe endamê PDK-İ’yê. Piştî têkçûna rejîma paşayetiyê û destpêkirina eşkere ya PDK-Î li Îranê, ew dibe Berdevkê Komîteya Navendî ya Partiyê û di meha Reşemiya sala 1979’an de jî di Kongereya Çarem a Partiyê de dibe endamê Komîteya Navendî ya Partiyê û berpirsiyariya partiyê ya Tehranê dispêrin wî. Piştî ku Dr. Abdulrehman Qasimlo di 13’ê Temûza 1989’an de li peytextê Awusturya'yê ji hêla ajanên Îranê ve li ser maseya hevdîtinê hat kuştin, Dr. Mihemed Sadiq Şerefkendî di sala 1991’an de bû sekreterê giştî yê PDK-İ’yê.

Kuştina Şerefkendî

Şerefkendî bo beşdarê Enternasyonala Sosyalîst ya di navbera 15 û 17 Îlonê de bibe li Berlînê bû û dixwest li vir bi mixalefeta Îranê re hevdîtinan bike. Dê hevdîtin li restorantek bi navê Mykonos ya Ezîz Gaffarî’yê îranî biba. Îstîxbarata Îranê hay ji Şerefkendî hebû dê were Berlînê û ji bo wî jî komek bo kuştinê şandibû vir. Li serê komê Abdulrahman Banihaşemî hebû nasnavê wî ‘Şerîf’ bû. Banihaşemî bi Abbas Rayyal, Yusuf Amin, Muhammed Atris’ê Lubnanî re ket têkiliyê û di 17 Îlona 1992’an de saet devdorê 22.50’an de çalakiya kuştina Şerefkendî pêk anîn. Li ser maseya Şerefkendî 8 kes hebûn û di êrîşê de ligel Şerekkendî Berpirsiyarê Ewrûpayê yê PDK-İ’yê Fattah Abdolî, Berpirsiyarê Almanyayê Homayoun Ardalan û Mixalêfê Îranî Nurî Dehkurdî jiyana xwe ji dest da.

Doza kuştina Şerefkendî hetanî 10’ê Avrêla 97’an 246 car hat dîtin û du kesan cezayê muebbetê girt, ev ceza vegeriya 23 sala, yekî 11 sal ceza girt û yek jî hat berdan. Bo serokê îstîhbarata Îranê Elî Fallahiyan jî biryara girtinê ji hêla Înterpolê hat derxistin.

Xwendinê bidomîne Gotina xwe bibêje