Rûdan; bi çîrokan em cihêrengiya xwe didin der

Sîmir Rûdan di sala 1981’an de li Cizîrê ji dayik dibe. Zarokatiya xwe li vir, li ber Çemê Diclê derbas dike û dibistana navîn li Mêrdînê dixwîne. Sala 1999’an di Zanîngeha Hacettepê de ji bo perwerdehiya felsefê derbasê Enqerê dibe. Bi çûyîna Enqerê derdorek nû nas dike û dikeve pey xwastekên dilê xwe û dest bi lêxistina baxlamayê dike. Dûre berê xwe dide muzîka biyanî û formên wê yên mîna rock û mêhla xwe da ser gîtarê. Sala 2002’an di Koroya J.S Bach de ji bo demekê stranbêjiya aryayan dike. Ev koro girêdayê Beşa Hûnerên Xweşik ya Zanîngeha Enqereyê bû. Piştî zanîngehê jî karê fairandina muzîkî didomîne. Di havîna 20013’an de ji Ütopya Muzikê albûma xwe ya yekem bi navê ‘bi çîrokî’ derêxist.

Hûn dikarin behsa pêvajoya derxistina albûma “bi çîrokî”yê bikin. Çi da we, çi ji we stand?

Derxistina Bi Çîrokiyê ji bo min wek serpêhatiyek mezin bû. Bêşik di vê xebatê de keda gelek dostan heye. Jixwe li ser qepaxa albûmê min ew yeko yeko hatî nîşan dayîn. Ji bo albûmê gelek westandin çêbûn. Westandinên xweş em bêjin. Bi tenê ji bo peydakirina prodûksiyonekê di navbera Stenbol û Cizîrê de çar pênc caran çûm û hatime. Di dawiyê de bi Ayhan Orhuntaş re, ku xwediyê Utopya Müzikê ye, bûm nas û me peyman danî. Bi Çîrokî tecrûbeya min ya yekem e lê dîsa jî di çekirina wê de, ez di gelek astan de şixulîm. Em bêjin ji xeynî gotin û muzîkan, aranjeyên stranan jî min çêkirine. Di stûdyoyê de, ji bilî pişt vokalan, di gelek deran de min gîtar û klavye lêdaye. Ji ber ku xebatkarên Ütopya Muzikê bi kurdî nedizanibûn, barê edîtkirina vokal û pişt vokalan jî mabû li ser pişta min. Weki din bi saya Bi Çîrokiyê ez bi zimanê kurdî re bêtir eleqedar bûm, da ku ez bikarim ji muzîkan re gotinên levhatî pêk bînim û xwe çêtir îfade bikim. Îro em zimanê xwe bi îmkanê xwe hîn dibin mixabin.

Di muzîka we de form, awaz û enstrûmanên muzîka rojavayî ên mîna rock, country, pop û hwd hene. Hûn dikarin ji bo tarza xwe çi bibêjin?

Mirov çi bixwe wê diguvirîne û ew tişt li ser mirov tesîr dike. Kêfa min ji muzîkên rojavayî re tê, bêtir ez guhdariya wan dikim. Di albûma Bi Çîrokiyê de wekî te gotî ne bi tenê formek yê rojavayî heye. Ji ber vê ez nikarin bêjin bi sedî sed terza min ev e lê belê tişta xuya dike ew e ku di albûma Bi Çîrokiyê de sounda rockê li gorî wan şêwazên din bêtir cîh girtiye. Giraniya rockê bêtir e lê dîsa jî ji dilê min nayê ku ez xwe kategorîze bikim, bêjim ez rockvan im. Ne ew qas jî. Ez ji vê axê me, ji stranên me yên gelerî jî gelek hez dikim û wan dibêjim jî. Ji aliyekê din ve xwe miletiyek yê dinyayê jî dibînim. Duxwazim bi awayekî gerdûnî jî bistirim.

Ku meriv li stranên te dinêre, bi gelemperî di hindirê xwe de çîrokekê dihewînin, wek dengbêjiyek modern –ku ew jî çîrokan dibêjin- Tu dikarî li ser vê çi bibêjî?

Carinan ez ji xwe vê pirsê dikim: “Çima çîrok li me xweş tên?”. Bawerim di nav zehmetiyên jiyanê de bêhna me mirovan carinan hingî teng dibe bi çîrokan em xwe ji bîr ve dikin. Bi guhdarkirina wan em ji giraniya dinê hinekê dûr dikevin. Muzîk jî welê ye, bi wê em rihet dibin. Lê di destpêkê de min biryarek wisa ne daye, min negotiye ka ez ê gotinên xwe yên stranan bi awayekî çîrokî binivîsim. Ev taybetiya gotinan min jî di dawiyê de ferq kir. Me jî got bila navê albûmê Bi Çîrokî be. Di çanda dengbêjiyê de jî bi çîrokîtî heye rast e. Heta dengbêj gelek caran qala tiştên ku rastî yan ku çêbûyîn jî dikin.

Li ser muzîka kurdî şîroveyên "xitimandinê", "xwe dubare kirinê" tê kirin, hûn rewşa muzîka kurdî ya niha bi êrînî û neyîniyê wî çawa dibînî?

Di muzîka kurdî de ez xitimandinê nabînim. Kêm zêde şewazên nû derdikevin ez dibînim. Lê dibe ku kurdan ji bêderfetî û ji bêxwedîtiyê bi xwe re nedîtibin. Ji kîjan miletî be ferq nake, heger mirovek ji mafên xwe yên bingehîn mehrûm be dê zehmet bikaribe hûnerek pak biafirîne. Ew mirovên ku di navbera hebûn û nebûnê de tên û diçin dê çawa bikarin ji xwe û jiyana xwe tiştekî fêm bikin û ji me re jî bêjin? Dive pêşiyê asas hebe da ku tebeqe jî xwe li ser bigirin.

Di van demên dawî de hin bûyerên siyasî ket rojeva Kurdistanê (wek Rojava, Başûrê Kurdistanê û pêvajoya Bakur) Hûn vana bûyeran çawa dibînin?

Piştî Şengalê ev demek dirêj e Kobanê berxwe dide. Ji vê yekê em di nava endîşeyekê de ne. Rewşa bakûrê jî giradahiyê Kobanê ye. Ji ber vê yekê bakûr jî carinan dikeve di rewşek krîtîk de.  Hêvîdar im ku hê mirin zêdetir çênebûyîn ev şer biqede. Rojhilata Navîn jixwe her û her tevlihev e. Tu dibêjî qey leystoka setrencê ye. “însan” di hişkîtiya mezhep û nijadperestiyan de wenda bûye. Ji ber xwe û menfaetên xwe yên hûrik mirov şaş bûye. Nizane çi dike. Yê dikuje jî ew e yê dimire jî… Çawa ji notayên levhatî stranên xweş çêdibin, gerek mirov jî di nav ciwakan de bi awayekî demokratîk hev qebûl bikin. Heger me mirovan biwêriya nêzikê hev bibin wî çaxî meyê hev fêm jî bikira. Me hev fêm bikira meyê bidîta… Netewe, ol û zimanên me, rengên me çi jî bin ferqa me ji hev nîn in, ew qas!

Piştî albûma "Bi Çîrokî" di pêşerojê de hûnê çi xebatan bikin?

Ji bo Bi Çîrokiyê ez bawerim hê jî danasînek baş çênebûye. Em bêjin kum e hê klîbek jî nekişandiye. Lê hêdî hêdî dibê çêbe. Ji bo albûmek din berhem hêdî hêdî dikevin ser hev.  Di seberojê de dibe ku ez hinek formên din biceribînim. Em bêjin sounda Bi Çîrokiyê gelek rojavayî çêbû. Dibe ku albûmek din de ez şêwazên din jî bi kar bînim. Ji bo muzîkên filîman teklîf tên, di siberojê de dibe ku xebatên min yên bi vî rengî jî çêbin. Weki din helbestvanêk yê kurdan heye,  Bro Omerî. Dê hin muzîkjenên kurdan ji helbestên wî re stranan çêkin. Ez jî di vê projeyê de me.